Forca që Dhemb: Shëndeti Mendor në Jetën e Grave Shqiptare

Ka një forcë të heshtur tek gratë me të cilat punoj—veçanërisht tek gratë shqiptare. Shumë prej nesh jemi rritur duke mësuar të ulim kokën, të flasim butë dhe të fshehim dhimbjen. Na mësuan të jemi të forta, të sakrifikojmë, të vendosim nevojat e familjes përpara nevojave tona. Edhe kur këto mesazhe vinin nga dashuria apo mbijetesa, ato kanë lënë gjurmë në shëndetin tonë mendor.

Me kalimin e viteve—si në punën time klinike, ashtu edhe në jetën personale—kam parë një model që përsëritet. Gra që duken “perfekte” nga jashtë, por që përjetojnë ankth të thellë. Nëna që japin gjithçka për familjen e tyre, por ndihen të zbrazura përbrenda. Vajza të reja që ndahen mes pritshmërive tradicionale dhe presioneve moderne, duke luftuar heshturazi me depresion, vuajtje emocionale apo vetëdyshim.

Le ta flasim këtë temë hapur.

1. Presioni për të qenë gjithçka për të gjithë

Gratë shqiptare shpesh rriten me idenë se duhet të jenë kujdestare, pajtuese, mbajtëse e shtëpisë dhe mbrojtëse—të gjitha në të njëjtën kohë. Ekziston një pritshmëri e pashkruar për të qenë të forta, të pathyeshme. Ndjeshmëria shihet si dobësi. Dhe kështu, ne i fshehim luftërat tona të brendshme. Shkojmë në punë, në dasma, në mbledhje familjare—duke buzëqeshur, edhe kur ndjehemi si të mbytyra nga brenda.

Por e vërteta është kjo: forca nuk është të mos shkatërrohesh kurrë. Forca është të kesh guximin të shikosh brenda vetes dhe të thuash: Nuk jam mirë—dhe kam nevojë për ndihmë.

2. Të jetosh mes dy botëve

Shumë gra shqiptare në diasporë jetojnë në një gjendje emocionale pezull. Me njërën këmbë në vlerat e familjes—tradita, besnikëria, komuniteti. Me tjetrën në kulturën ku kemi lindur apo jetojmë—pavarësia, vetë-shprehja, zgjedhja. Nuk është e lehtë për t'u menaxhuar. Për disa sjell turp apo konfuzion. Për të tjera, një ndjesi se nuk i përkasin plotësisht asnjë bote.

Kjo përplasje e vazhdueshme mund të çojë në ankth, izolim, apo kriza identiteti që shpesh keqkuptohen—edhe brenda komunitetit tonë.

3. Trauma ndërbreznore dhe heshtja

Shumë nga nënat dhe gjyshet tona kanë përjetuar luftë, varfëri, shtypje apo heshtje përreth dhunës. Ato nuk patën hapësirë apo leje për të përpunuar atë që u ndodhi. Edhe pse ndoshta nuk folën për të, ne bartim gjurmët emocionale. Ankthi, hipervigjilenca, trishtimi—kalojnë brez pas brezi.

Unë shpesh them: Ne mbajmë plagët tona dhe ato të brezave para nesh.

Shërimi nuk do të thotë të fajësosh familjen tënde—do të thotë të kuptosh historinë tënde dhe të mësosh si ta rishkruash atë.

4. Stigma ndaj shëndetit mendor

Edhe tani, në vitin 2025, shumë gra shqiptare ndihen në turp të pranojnë që po përjetojnë vështirësi. Terapia shihet nga disa si “vetëm për të çmendurit” apo “diçka që nuk bëhet tek ne.” Por sfidat e shëndetit mendor janë njerëzore—jo turpëruese. Dhe kërkimi i ndihmës është një nga gjërat më të guximshme që mund të bësh për veten tënde—dhe për brezat që vijnë pas teje.

Nëse po e lexon këtë dhe ndihesh e prekur—dije se nuk je vetëm. Nuk ke pse i mbash të gjitha vetë. Në ACMH, ne krijojmë një hapësirë ku gratë shqiptare mund të flasin lirshëm, pa gjykim, dhe të rifillojnë lidhjen me pjesë të vetes që kanë qenë të heshtura për shumë kohë.

Ti meriton shërim. Ti meriton butësi. Ti meriton të jesh mirë—jo vetëm për të tjerët, por për vete.

Me ngrohtësi,
Dr. Arela Agako
Themeluese, Albanian Canadian Mental Health