Njohuri nga Studentët Shqiptarë në Universitetet e Ballkanit
Ndërgjegjësimi për shëndetin mendor po fiton terren në mbarë botën, megjithatë, stigma kulturore dhe burimet e kufizuara mbeten pengesa të rëndësishme për kujdesin, veçanërisht mes studentëve të universiteteve në rajonet e nënfaqësuara. Një studim kualitativ i fundit, Ndërgjegjësimi për shëndetin mendor, stigma dhe qëndrimet ndaj kërkimit të ndihmës mes studentëve shqiptarë të universiteteve në Ballkanin Perëndimor (Hyseni Duraku et al., 2023), ofron njohuri kritike mbi këto sfida në Kosovë, Maqedoninë e Veriut dhe Shqipëri. Gjetjet hedhin dritë mbi dinamikat socio-kulturore që formojnë ndërgjegjësimin për shëndetin mendor dhe sjelljet ndaj kërkimit të ndihmës mes studentëve shqiptarë dhe propozojnë strategji për të përmirësuar qasjen në kujdes.
Kuptimi i Kontekstit: Ndërgjegjësimi për Shëndetin Mendor dhe Stigma
Studimi tregon nivele të moderuara të ndërgjegjësimit për shëndetin mendor tek studentët, duke theksuar nevojën e vazhdueshme për edukim. Pavarësisht nga ky ndërgjegjësim, stigma—e rrënjosur në normat kulturore dhe besimet tradicionale—vazhdon të pengojë dialogun e hapur dhe kërkimin për ndihmë profesionale. Familjet dhe komunitetet shpesh e shohin çështjen e shëndetit mendor si një tabut, duke vazhduar heshtjen dhe izolimin për ata që po përballen me vështirësi. Kjo stigmatizim krijon një efekt rrethor, duke penguar studentët që të aksesojnë burime të nevojshme dhe duke përkeqësuar sfidat e shëndetit mendor.
Roli i Universiteteve: Mundësi të Humbura
Institucionet e arsimit të lartë në Ballkan dalin si një platformë kyçe, por të nënvlerësuar, për mbështetje të shëndetit mendor. Vetëm 20% e studentëve raportuan se nevojat e tyre për shëndetin mendor ishin plotësuar nga universitetet e tyre. Pjesëmarrësit theksuan mungesën e shërbimeve të këshillimit të përballueshëm dhe konfidencial, ndërveprimeve empatikë me stafin akademik dhe një mjedis mbështetës në kampus. Këto boshllëqe tregojnë një nevojë urgjente për universitetet që të priorizojnë shëndetin mendor, jo vetëm si një çështje mirëqenieje, por edhe si një faktor për suksesin akademik dhe zhvillimin personal.
Njohuri Socio-Ekologjike: Një Sfidë me Shumë Shtresa
Duke përdorur modelin socio-ekologjik, studimi thekson mënyrën se si faktorët individualë, ndërpersonalë, organizativë dhe shoqërorë ndërveprojnë për të ndikuar në rezultatet e shëndetit mendor. Në nivelin individual, studentët shpesh internalizojnë stigmat shoqërore, duke çuar në dyshim të vetvetes dhe pasiguri për kërkimin e ndihmës. Ndërpersonalisht, qëndrimet familjare luajnë një rol kyç; për shumë, diskutimi i problemeve të shëndetit mendor në shtëpi mbetet i vështirë. Organizativisht, universitetet dështojnë të ofrojnë burime të mjaftueshme, dhe në nivel shoqëror, tregimet kulturore rreth shëndetit mendor vazhdojnë të përjetësojnë stigmën. Trajtimi i këtyre shtresave të lidhura kërkon një qasje holistike.
Rrugët për Ndryshim: Rekomandime
Autorët e studimit rekomandojnë ndërhyrje të ndjeshme kulturore të përshtatura me strukturën unike socio-kulturore të Ballkanit. Rekomandimet kryesore përfshijnë:
Përmirësimi i Diturive mbi Shëndetin Mendor: Fushata edukative, të ngjashme me ato që synojmë në ACMH, që kanë për qëllim shkatërrimin e miteve dhe nxitjen e një kuptimi më të thellë të shëndetit mendor.
Reduktimi i Stigmatizimit: Iniciativa të bazuara në komunitet për të sfiduar besimet tradicionale dhe për të normalizuar diskutimet mbi shëndetin mendor.
Fuqizimi i Sistemeve të Mbështetjes në Universitete: Zgjerimi i aksesit në këshillim, trajnimet për stafin akademik për të ofruar mbështetje empatikë dhe të ndjeshme kulturore, dhe krijimi i ambienteve gjithëpërfshirëse në kampus.
Avokimi për Ndryshime në Politika: Qeveritë e Shqipërisë dhe Kosovës duhet të japin prioritet shëndetit mendor përmes legjislacioneve mbështetëse, fondeve dhe programeve të dizajnuara për të plotësuar nevojat e të rinjve.
Pse kjo ka rëndësi për komunitetet Shqiptaro-Kanadeze
Për Shqiptaro-Kanadezët, rezultatet e këtij studimi janë shumë domethënëse. Shumë nga ata në diasporë ndajnë lidhje kulturore me Ballkanin, ku besimet tradicionale për shëndetin mendor mbeten ende të fuqishme. Rritja e ndërgjegjësimit dhe adresimi i stigmatizimit brenda komuniteteve Shqiptaro-Kanadeze mund të informohen nga këto njohuri, duke krijuar një mjedis më të hapur dhe mbështetës për kujdesin e shëndetit mendor.
Ndërkohë që shëndeti mendor po fiton njohjen si një shtyllë e mirëqenies, integrimi i strategjive të informuara nga kultura si në komunitetet lokale ashtu edhe në ato të diasporës është thelbësor. Duke mësuar nga përvojat e studentëve shqiptarë në Ballkan, mund të bëjmë hapa të rëndësishëm për të thyer barrierat dhe për të ndërtuar një të ardhme më të ndritshme dhe pa stigma për të gjithë.
